آسیب کبدی ناشی از مصرف الکل و افزایش میزان آزمایش گاما جی تی خون

آزمایش گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)؛ راهنمای جامع تفسیر و شرایط انجام
آنزیم‌ها نشانگرهای زیستی حیاتی بدن هستند که وضعیت سلامت اندام‌های داخلی را بازگو می‌کنند. یکی از حساس‌ترین این آنزیم‌ها برای بررسی سلامت کبد و مجاری صفراوی، گاما جی‌تی (GGT) است. در این مقاله به بررسی کامل این آزمایش، دلایل نوسان آن و شرایط لازم برای نمونه‌گیری می‌پردازیم.

گاما جی‌تی (GGT) چیست؟
گاما گلوتامیل ترانسفراز (Gamma-glutamyl Transferase) آنزیمی است که در بسیاری از اندام‌های بدن یافت می‌شود، اما بالاترین غلظت آن در کبد و مجاری صفراوی وجود دارد. این آزمایش معمولاً در کنار سایر تست‌های کبدی (مانند ALT, AST, ALP) برای تشخیص دقیق‌تر بیماری‌های کبدی یا انسداد مجاری صفراوی درخواست می‌شود.
نکته کلیدی: GGT اولین آنزیمی است که در صورت انسداد مجاری صفراوی (کلستاز) سطح آن در خون بالا می‌رود و حساس‌ترین مارکر برای تشخیص آسیب‌های کبدی ناشی از الکل است.
شرایط قبل از انجام آزمایش (Patient Preparation)
برای اطمینان از صحت نتایج آزمایش، رعایت موارد زیر توسط بیمار الزامی است:
ناشتایی: معمولاً توصیه می‌شود بیمار ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشد. مصرف غذا می‌تواند سطح GGT را به‌طور موقت تغییر دهد.
عدم مصرف الکل: بیمار باید حداقل ۲۴ ساعت قبل از آزمایش از مصرف هرگونه نوشیدنی الکلی پرهیز کند، زیرا الکل حتی در مقادیر کم می‌تواند سطح این آنزیم را به شدت بالا ببرد.
داروها: برخی داروها (مانند فنی‌توئین، کاربامازپین و فنوباربیتال) می‌توانند سطح GGT را افزایش دهند. در مقابل، داروهایی مثل قرص‌های ضد بارداری ممکن است سطح آن را کاهش دهند. اطلاع دادن لیست دارویی به پزشک و آزمایشگاه ضروری است.
تفسیر نتایج: دلایل افزایش سطح GGT
بالا بودن سطح GGT (High Levels) شایع‌ترین یافته غیرطبیعی در این آزمایش است و می‌تواند نشان‌دهنده موارد زیر باشد:
آسیب کبدی ناشی از الکل: این شاید شایع‌ترین دلیل افزایش ایزوله (تکی) این آنزیم باشد.
بیماری‌های مجاری صفراوی: انسداد مجاری صفراوی ناشی از سنگ کیسه صفرا یا تومورها.
هپاتیت: التهاب کبد (ویروسی یا غیر ویروسی).
کبد چرب (Fatty Liver): به ویژه کبد چرب غیر الکلی (NAFLD).
سیروز کبدی: تخریب بافت کبد و جایگزینی آن با بافت فیبروز.
نارسایی قلبی: گاهی نارسایی احتقانی قلب باعث ورم کبد و افزایش این آنزیم می‌شود.
مصرف برخی داروها: داروهای ضد تشنج و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها.
تفسیر نتایج: دلایل کاهش سطح GGT
پایین بودن سطح GGT (Low Levels) معمولاً نگران‌کننده نیست و به ندرت نشانه بیماری است، اما می‌تواند در موارد زیر دیده شود:
کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism): در برخی موارد باعث کاهش سطح آنزیم می‌شود.
اوایل بارداری: سطح GGT ممکن است به طور طبیعی در ماه‌های اول بارداری کمی افت کند.
درمان موفق: کاهش سطح آنزیم در فردی که قبلاً سطح بالایی داشته، نشانه بهبودی کبد یا رفع انسداد است.
تفاوت GGT با ALP (آلکالین فسفاتاز)
یکی از کاربردهای مهم GGT، افتراق بیماری‌های کبدی از استخوانی است. آنزیم ALP هم در بیماری‌های کبدی و هم در بیماری‌های استخوانی بالا می‌رود.
اگر ALP بالا و GGT طبیعی باشد: مشکل احتمالاً مربوط به استخوان است.
اگر هر دو بالا باشند: مشکل مربوط به کبد یا مجاری صفراوی است.

رفرنس‌های علمی معتبر
برای مطالعه بیشتر و استناد علمی، می‌توانید از منابع زیر استفاده کنید:
MedlinePlus (کتابخانه ملی پزشکی آمریکا):
Gamma-glutamyl Transferase (GGT) Test Information
Lab Tests Online (مرجع تخصصی تست‌های آزمایشگاهی):
GGT Test: The Test, Preparation, and Interpretation
Mayo Clinic (مایو کلینیک):
Liver function tests: What specific enzymes indicate